Nee, de maan lacht ons niet toe (fake news)

Ik zag het op Instagram voorbij komen, iemand deelde het met me via WhatsApp en op Twitter zijn er berichten over te vinden (waaronder het account van BBC Radio Tees). De maan samen zou met Venus en Jupiter een smiley vormen op 16 mei 2020.

Ik moet je teleurstellen:

Dit gaat NIET gebeuren op zaterdag 16 mei 2020.

Zeker, ‘de wereld kan wel een lach gebruiken’, maar de maan en deze planeten staan die dag mijlenver van elkaar. Venus schittert ’s avonds in het westen en gaat dan snel onder. Mars, Jupiter en Saturnus komen pas in de tweede helft van de nacht op in het zuidoosten.

Maar kán het?

Ja, de maan kan samen met twee (van de vijf met het blote oog zichtbare) planeten een smiley vormen. Deze hemellichamen bewegen in hetzelfde vlak aan de hemel en soms staan ze toevallig precies goed. Zoals in 2008, toen er een – wel heel lang – gezicht aan de hemel verscheen:

Venus, Jupiter en de wassende maan gezien op 1 december 2008 vanuit Brisbane in Australië. (Tatters via CC BY 2.0)

Voor een nieuwe smiley moeten we lang wachten. Ik kon geen geautomatiseerde smiley face generator vinden, dus heb ik de samenstanden van de maan en twee planeten bekeken. Voor Nederland vond ik geen smiley tot 2040. In dat jaar is er een wat zuinige en scheve lach van Saturnus, Jupiter en de maan op 3 november.

Zelfs een ‘knipoogje’ van een lachende maan (dus een samenstand met één planeet) zit er nog even niet in. Dit jaar staat Venus vlakbij de maan op 19 juni (overdag) en 12 december (niet zichtbaar vanuit Nederland). Gelukkig zijn er genoeg andere mooie samenstanden.

KIJKTIP: op vrijdag 22 mei 2020 staan Venus en Mercurius erg dicht bij elkaar. Kijk rond 21:30u na zonsondergang in het westen net boven de horizon.

Waarom komt het bericht vandaan?

Het nepnieuws is een bericht op physics-astronomy.com. Wellicht gebruikten ze een oud artikel uit een Filipijnse krant over de samenstand van Venus en de maan op 16 mei 2010, aldus deze journalist van Forbes.

 

Telescoopblog – Het eerste licht!

Onze telescoop onder de Grote Beer. (siimple met toestemming)

Al weken had ik 16 juni in mijn agenda geblokkeerd. First light stond er, de term van échte astronomen om aan te geven dat een telescoop voor het eerst licht ‘ziet’. Deze zaterdagavond zou ook ónze telescoop voor het eerst zien.

Maar niets was zeker. Weliswaar hadden we ruim vier jaar geploeterd om een spiegel in de juiste vorm te krijgen, en een frame te bouwen waarin alle optische onderdelen zitten (bouwblogje volgt later). Ik verwachte: er gaat vast iets mis, er gaat áltijd wel iets mis in een klusproject.

Niet deze avond. We togen naar de Ooijpolder bij Nijmegen om tussen de wolken door een blik te werpen op ons zonnestelsel. En wat een start! Na slechts een snelle check of de spiegels goed waren gericht, werden we getrakteerd op een paar prachtige plaatjes. Als kinderen zo blij stonden we te springen.

Zie hier het beste van de foto’s die ik met mijn mobiele telefoon door het oculair maakte:

De maan. Overigens is het beeld gespiegeld, dit is een wassend maan.

Wow! Dit was het wow-moment van de avond. Het moment dat ik dit beeld scherp stelde vergeet ik niet snel. De maan is een échte wereld, met kraters en bergen.

Jupiter en drie maantjes. Een vierde maan staat zo dicht bij Jupiter dat hij wegvalt in het licht van Jupiter.

OK, dit líjkt misschien minder spectaculair dan de maan, maar ook dit plaatje was reden tot springen. Het is de reuzenplaneet Jupiter, met de grootste maantjes: Ganymedes, Europa en Callisto. Die vierde grote maan Io valt weg op deze foto, omdat hij te dicht bij Jupiter stond. Wat je óók niet ziet zijn twee donkere banen op het schijfje van Jupiter, die het blote oog wel zag.

Meer, meer, meer!

‘Echt zo blij als een kind springen‘, schreef ik. Het was een geweldig begin van onze waarnemingen. En dat met ‘slechts’ een vergroting van 90x, eigenlijk de laagste vergroting van onze optica. In de weken na het ‘eerste licht’ schoten we deze plaatjes.

De maansverduistering op 27 juli 2018. Veroorzaakt doordat de maan in de schaduw van de aarde zit. De maan krijgt hierdoor een rode gloed. Het meest rechter stuk van de maan zit al weer in de volle zon.

Jupiter op 25 juni 2018. Enkele ‘banen’ in de atmosfeer van de planeet te zien.

Saturnus op 26 juni 2018. Met ringen!

Bijna volle maan op 26 juni 2018.

De Sint-Stevenstoren gezien vanuit de Ooijpolder, door de Waalburg heen.

De eerste waarnemingen vanuit de Ooijpolder bij Nijmegen.

Een luchtballon fotograferen is lastig, hij beweegt zo snel.

Meer volgt uiteraard, want we zijn hier echt nog niet op uitgekeken.