Ik kijk door het ronde raampje van een olijfgroen, zoemend apparaat naar binnen. Ik moet een beetje aan zo’n ouderwetse duikhelm denken. Maar achter het raampje zit geen duiker. Ik zie een paar metalen onderdelen, het meest opvallend is een soort bakje dat helder gloeit.
De opdampmachine creëert een vacuüm, waarin door verhitting aluminium verdampt. Dat zet zich op glas af als een superdun laagje.
Deze ‘duikhelm’ is in werkelijkheid een vacuümkamer en staat in de sterrenkijker-werkplaats van Kijkerbouw, in de kelder van de Universiteit van Gent. Achter de knoppen staat Jean Pierre Grootaerd. Hij maakt van de door ons nauwkeurig geslepen ronde glasplaat een spiegel, die het hart van onze telscoop in aanbouw gaat vormen.
In het gloeiende bakje ligt een stukje aluminium. Het verdampt (kookpunt bij normale druk is zo’n 2500 graden) en verspreidt zich als aluminiumgas in de vacuümkamer. Daar hangt ondersteboven een rond stuk glas. Ik kan dat niet zien door het raampje, maar het is net zo’n plaat als waar wij dagen lang op zwoegden om het in de goede vorm te krijgen. Op dat glas zet het aluminium zich af als een laagje van tientallen nanometers dik. Ter vergelijking, een menselijke haar is al gauw duizend keer dikker.
We bedienen ons van het gemak: na het minutieuze slijp- en polijstwerk, na het nota bene zelf bouwen van een Focaulttest (om de vorm van het glas te bepalen), doen we deze stap níet zelf.
In de geopende opdampmachine is een ‘verse’ spiegel te zien (niet onze).
Scheerspiegel plus
Helaas waren we niet bij het spiegelen van onze eigen spiegel. Dat deed Jean Pierre later zelf. Als onze spiegel een tijdje later thuis wordt bezorgd, zijn we tevreden: het glas heeft een laagje glimmend aluminium en een beschermende coating.
Check check, spiegel check.
Het hart val de telescoop is nu af, ook al is het nog lang geen telescoop. Wat we nu hebben is eigenlijk een soort zelfgemaakte scheerspiegel. Hij lijkt te werken, ik zie perfecte vergroting van mezelf (met stoppelbaard).
Sterren zijn nog niet binnen bereik. Daarvoor heeft de telescoop een frame nodig, waarmee we de spiegel nauwkeurig op de hemel richten. Een bouwproject dat zeker nog een aantal zondagen gaat opeisen.
Perspectief
Om de spiegel van onze telescoop even in perspectief te zetten: zie hieronder een vergelijking met de állergrootste telescopen die momenteel in ontwikkeling zijn. Tja, we kunnen wat wat betreft de grootte (27 centimeter) niet echt op tegen de 39,3 meter grote European Extremely Large Telescope of de 30 meter grote Thirty Meter Telescope, maar we zijn wel véél eerder klaar. Ha!
Vergelijking van de hoofdspiegels belangrijkste telescopen in aanbouw. (Cmglee/Roel van der Heijden via CC BY-SA 3.0)
Roel van der Heijden 